بینی و سینوسها

بینی از دو حفره راست و چپ تشکیل شده است و دارای یک پوشش مخاطی است که نقش آن :

پاک کردن

گرم کردن

و مرطوب کردن

هوای تنفسی است.به همین دلیل است که هر عاملی که باعث گرفتگی بینی و بناچار تنفس دهانی شود ، بطور غیر مستقیم بر سلامتی ریه ها نیز موثر خواهد بود.در هر تنفس یک فرد بالغ ، حدود 500 میلی لیتر هوا از بینی عبور می کند و95% ذرات بزرگتر از 15 میکرون آن جدا شده و اجازه ورود به ریه را پیدا نمی کنند. بطور طبیعی ما 12 بار در دقیقه نفس می کشیم . دو حفره بینی با یک تیغه استخوانی غضروفی از یکدیگر جدا شده است . در دو طرف این دو حفره بینی ، حفراتی بنام سینوسها قرار دارند که نقش آنها :

تهویه هوای تنفسی

سبک نگهداشتن سر

و تشدید اصوا ت گفتاری ( تو دماغی نبودن صدای ما ) است.

پوشش سینوسها ، درست مانند بینی بوده و دارای ترشحات مخاطی است و درست مانند بینی در پاک کردن آلودگی هوای تنفسی ، ایفای نقش می کند. مقدار این ترشحات بطور طبیعی،رطوبت هوای تنفسی را تامین می کند. به همین منظورحجم ترشحات مخاطی در بینی طبیعی قابل توجه است ولی ما بطور معمول آنرا می بلعیم بدون اینکه متوجه فرو بردن آن باشیم . وقتی ما با هوای آلوده و یا ذراتی در محیط برخورد می کنیم که برای بدن ما ناشناخته است ، نسبت به آن واکنش بیشتری نشان می دهیم و بینی و سینوسهای ما برای پاک کردن این ذرات آلرژی زا ترشحات مخاطی خود را افزایش می دهند. این ترشحات هم غلظت بیشتری دارند و هم مقدارشان بیشتر از حالت معمولی ( یعنی وقتی که هوای پاک تری را تنفس می کنیم ) است. این چیزی است که بیمار آنرا بعنوان ترشحات پشت حلق ذکر می کند و تحت عنوان خلط از آن شکایت می کند.

فهم مکانیسم این ترشحات بما کمک می کند تا از واکنش های طبیعی بدن خود که در دفاع از بدن وارد عمل می شوند ، آگاه باشیم و آنرا جدای از یک بیماری بدانیم . در پاره ای از موارد هم این ترشحات پشت حلق ، غیر طبیعی بوده و ناشی از یک سینوزیت حاد یا مزمن است. در تفکیک این دوپزشک شما می تواند راهنمای شما باشد ، نه دوستان و آشنایان شما. بنابراین از مصرف خودسرانه دارو بخصوص آنتی بیوتیکها جدا خودداری کنید.

امروزه به کمک سی تی اسکن و آندوسکپی تشخیصی سینوسها ، این دسته از بیماریهای سینوسها نا شناخته و بدون درمان نمی مانند .

آنچه در مورد سینوزیت ها باید به خاطر سپرد ، اینست که اغلب آنها زمینه آلرژیک داشته و قابل درمان و ریشه کن شدن نیستند ولی می توان آنها را تا حد قابل توجهی کنترل کرد. به این ترتیب از پیشرفت بیماری به سمت سینوزیت مزمن وآسم می توان جلوگیری کرد. در درمان آلرژی بینی حتما به 3 چیز توجه داشته باشید .

ا - هوای تنفسی شما نباید همراه با دود سیگار و حتی عطر و ادکلن و مواد شیمیایی باشد. از تماس با این مواد جدا خود داری کنید.

2 - برای مقابله با هوای آلوده شهرهای صنعتی ، سعی کنید روزی دو بار با سروم شستشو ، بینی خود را بشویید.

3 - از خوردن مواد غذایی آلرژی زا خود داری کنید. در این جا این شمایید که می توانید بیش از پزشکتان به خودتان کمک کنید . غذاها و موادی را که به آن حساسیت دارید را با توجه به تشدیدعلائم روزانه و یافتن ارتباط بین این علائم و غذای مصرفی ، مشخص کنید. شایعترین غذاهای آلرژی زا عبارتند از :

ادویه ها بخصوص انواع فلفل ، انواع سس ها ، کالباس ، سوسیس

مواد غذایی که در روغن سرخ شده ، مانند سیب زمینی ، چیپس ، فلافل ......

مواد غذایی که همراه مواد افزودنی است ، مانند سس ها ، کنسرو ها، کالباس ، سوسیس و ....

شایعترین شکایات بیماران از بینی و سینوسها :

گرفتگی بینی :

گرفتگی بینی ، یکی از علل مراجعه بیماران به متخصص گوش گلو بینی است.

شایعترین دلیل این گرفتگی ، التهاب و پرخونی مخاط بینی به دلیل وجود آلرژی است. در این صورت این آلرژی است که باید درمان شود نه گرفتگی بینی به کمک قطره های بینی ! !. قطره های بینی بطور عموم حاوی ترکیبات فنیل افرین است که عوارض آن خطر ناک بوده و غیر قابل برگشت.

از علل دیگر گرفتگی بینی ، انحراف تیغه بینی است. گاهی هم ضعف در ساختار غضروفی بینی و یا مجموع این دو است که باعث گرفتگی بینی می شود.در این صورت فقط به کمک جراحی و اصلاح تیغه بینی و یا اصلاح و تقویت ساختار بینی به کمک جراحی پلاستیک بینی است که می شود مشکل را حل کرده و نفسی را به بیمار هدیه کرد که به قول سعدی شیرین سخن ، ممد حیات است.

از علل دیگر گرفتگی بینی ، پولیپ بینی است. درمان پولیپ بینی در اغلب موارد دارویی و درپاره ای موارد نیز جراحی است والبته در ادامه درمان ،یعنی پس از جراحی ، درمان دارویی مناسب نیز ضروری است.باید در نظر داشت که پس از جراحی ،در اغلب موارد میزان نیاز بیمار به دارو بطور قابل ملاحظه ای کاهش یافته و بیمار از تنفس بسیار بهتری نیز برخوردار خواهد شد. امروزه این جراحی ها به کمک روش های آندوسکوپیک بینی و سینوس انجام می شود و همچنین نسبت به جراحی های گذشته از موفقیت بیشتری نیزبرخوردار است .

ترشح پشت حلق :

این ترشحات بطور طبیعی از بینی و سینوسها ترشح شده و به پشت حلق هدایت می شوند . وقتی وجود آنها بصورت آزارنده ای ، بیمار را رنج می دهد که هم مقدار آن افزایش یافته و هم غلظت آن بیشتر شده باشد . در این صورت بیمار از ترشحات چسبنده و زیاد پشت حلق شاکی است. مهمترین علت اینگونه ترشحات مزاحم عبارتست از :

وجود آلرژی در بینی ، وجود سینوزیت آلرژیک ، وجود سینوزیت چرکی

آلودگی شدید هوا

خشکی هوا

مصرف محدود مایعات توسط بیمار یا در واقع کم آبی بدن.

درمان کمکی عبارتست از :

1 - پرهیز از تماس با مواد آلرژی زا چه از راه استنشاقی و چه از راه خوراکی

2 - شستشوی بینی با سروم فیزیولوژیک ، حداقل دو بار در روز

3 - مرطوب کردن هوای تنفسی ، به کمک بخور ، بخصوص در مناطقی که هوا خشک است.

عطسه و آبریزش از بینی :

عطسه و آبریزش بینی ، دو علامت شایع از آلرژی بینی است.این آلرژی از 3 راه تحریک می شود :

1 - خوردن مواد آلرژی زا که در افراد مختلف متفاوت است ، و به عنوان مثال ممکن است یک بیمار به توت فرنگی حساس باشد و دیگری ، حساسیتی به آن نداشته باشد . در اینجا توجه بیمار به مواد غذایی مختلف و سنجیدن تاثیر آن بر بروز علائم آلرژی است که بیشترین کمک را به او خواهد کرد.از مهمترین مواد غذایی آلرژی زا که اغلب آلرژی را تحریک می کند می توان این مواد را نام برد.

از میوه ها ، توت فرنگی ، کیوی ، مرکبات در کودکان ، خربزه ، انگور ، گردو و . . . از مواد محرک دیگر ، ادویه هاست بخصوص فلفل ، آنهم از هر نوعی

از سرخ کردنیها ی مختلف و بخصوص ، فلافل ، چیپس ، پیراشکی و . . .

از غذا های آماده که مواد افزودنی دارند ، مانند انواع سس ها ، انواع کنسروها . . .

از سرکه و ترشیجاتی که حاوی فلفل و ادویه هستند ، نیز اجتناب کنید.

2 - استنشاق مواد آلرژی زاست . دود ناشی از تنباکو به هر شکلی، مانند دود سیگار ، قلیان . . . بوی ناشی ازعطر ، ادکلون ، ملکولهای آزاد شونده از شوینده هایی مانند وایتکس ، جوهر نمک و . . . .

3 - استنشاق آلاینده های شیمیایی و غیر شیمیایی محیط کار مانند رنگ مو ، چسب کفش ،گرد و خاک. . و مهمتر از همه استنشاق هوای آلوده شهر های صنعتی که ناگزیر از زندگی در آنها هستیم.

درمان کمکی عبارتست از :

پرهیز از تماس با این آلرژن ها به کمک حذف آنها از رژیم غذایی و استفاده از ماسک و باز گذاشتن پنجره ها در محیط کاری که این مواد شیمیایی وجود دارند و شستشوی بینی و حلق با سروم شستشو ، حداقل روزی دو بار.

خونریزی از بینی :

علل خونریزی از بینی در کودکان و بالغین متفاوت است.

علل خونریزی بینی در کودکان:

1 - شایعترین علت خشکی بینی است که معمولا به دلیل خشکی هوای تنفسی است.

2 - التهابهای آلرژیک بینی که در تشدید پرخونی بینی موثر ند و وقتی همراه با هوای تنفسی خشک شوند ، موجب خونریزی از بینی می شوند.3 - تومورهای خوش خیم بینی ، که اگرچه خوش خیم هستد ولی نیاز به درمان سریع و جدی دارند. این تومورها اغلب رشد کرده و نیاز به جراحی وپی گیری بسیار دقیقی خواهند داشت.

علل خونریزی بینی در بالغین :

ا- شایعترین علت افزایش فشار خون بطور ناگهانی است ، بخصوص در افرادی که مبتلا به پرفشاری خون باشند.

2 - خشکی بینی

3 -تومورهای بدخیم بینی

سردرد :

شکایت از سر درد ، یکی از علل رایج مراجعه به متخصص گوش گلو بینی است. خیلی از بیماران مراجعه کننده ، سردرد خود را ناشی از سینوزیت می دانند. این در حالیست که هر سردردی بعلت سینوزیت نیست . تشخیص علت سردرد ، مهمترین بخش درمان آن است. معمولا بیشترین نوع سردردی که بیماران به سینوزیت ارتباط می دهند ، ناشی از تماس با هوای سرد است. گرچه این می تواند ، نشانه ای از التهاب سینوس ها باشد ، ولی در اغلب موارد اینطور نیست. در ناحیه صورت ، گیرنده هایی حسی زیادی وجود دارد که حس های مختلف را منتقل می کند.

گاهی گیرنده های حسی دریافت کننده تغییرات دما ، تحریک را اشتبا ها به مرکز گیرنده های حسی دریافت کننده حس درد در مغز منتقل می کنند . در نتیجه چنین افرادی در مواجه با تغییر دما ، دچار سر درد می شوند. این اشتباه رایجی است و چنین افرادی اغلب این سردرد را دلیل سینوزیت خود می دانند ،در حالیکه در اصل دچار سینوزیت نیستند.

درمان کمکی :

به این افراد توصیه می شود ، خود را در معرض تغییرات ناگهانی درجه حرارت قرار ندهند تا دچار چنین سردردی نشوند.

البته جدا کردن این نوع سردرد از سردرد بعلت سینوزیت پس از بررسی وگرفتن شرح حال کامل توسط پزشک و نیز معاینه دقیق بینی و سینوسها، انجام سی تی اسکن از سینوسها و در صورت لزوم آندوسکپی تشخیصی سینوسها امکان پذیر است.