گوش

گوش ما از دو بخش تشکیل شده و دو وظیفه مهم را به عهده دارد:

1- دستگاه شنوایی است و با آن می شنویم.

2- گیرنده های تعادلی بدن در آن قرار دارند و به کمک آن براحتی می نشینیم، براحتی راه می رویم و براحتی حرکات مختلف را انجام می دهیم.

بخش اول که دستگاه شنیداری ماست ، خود از 3 قسمت نشکیل شده است.

گوش خارجی :

شامل لاله گوش ، مجرای گوش و پرده گوش

گوش میانی :

شامل سه استخوانچه است که اتصال زنجیره وار آنها محرک صوتی را به گوش داخلی منتقل می کند.

گوش داخلی :

سلولهای حساسه شنوایی و نیز سلولهای حساسه بخش تعادلی در آن قرار دارند.

شایعترین شکایات بیماران از گوش:

خارش گوش:

شایعترین علتهای خارش گوش عبارتست از

حساسیت یا آلرژی مجرای گوش و عفونت قارچی مجرای گوش

بیاد داشته باشید آلرژی در گوش از 2 راه مختلف تحریک می شود.

1- تماس مستقیم گوش خارجی با مواد حساسیت زا ، مثل مواد شوینده ، رنگ مو و .........بنابراین از شستن گوش خود با صابون و شامپو پرهیز نمایید و همچنین از ورود رنگ مو و مواد شیمیایی به گوش خود جدا جلوگیری کنید تا کمتر دچار خارش گوش شوید .

2- خوردن مواد غذایی که به آن حساسیت دارید ، مانند فلفل ، گردو . . .

دومین علت شایع خارش گوش ، عفونتهای قارچی است.آنچه گوش شما را آماده این عفونتها می کند ، یکی تغییر PH گوش خارجی است که با قلیایی شدن آن رخ می دهد و ناشی از مواد شوینده ای است که بکار می برید و دیگری شنا در استخر هایی است که مواد ضد عفونی کنند ه ای مانند کلر در آن بکار رفته است. دومین علت عفونتهای قارچی گوش ، دستکاری مجرای گوش است با وسایل نوک تیز مختلف که بعلت خارش گوش وارد گوش می کنید. این وسایل در پوست مجرا ی گوش خراشهای میکروسکوپیک ایجاد می کند ، و در واقع با خراش پوست ، سد مقاوم پوست در مقابل میکروبها آسیب دیده و آمادگی ابتلا به عفونت قارچی در آن ایجاد می شود. حال قارچها که روی پوست سالم هم وجود دارند ، ولی نمی توانند ایجاد بیماری کنند ، فعال شده و این پوست آسیب دیده را دچار درد و التهاب شدیدی می کنند.

گرفتگی گوش :

گرفتگی گوش در ظرف مدت کوتاهی( چند روز تا 2 هفته ) ، دوعلت کاملا متفاوت دارد. یک علت ساده و شایع آن ناشی از تجمع جرم گوش و بخصوص دستکاری این جرم با گوش پاک کن است که نه تنها مفید نیست بلکه جرمگیری گوش را برای پزشک مشکلتر و برای بیمار دردناکتر می کند. استفاده از گوش پاک کن نه تنها کمک به بهداشت گوش نمی کند بلکه مشکلاتی را نیز بوجود می آورد. تنها راه درمان این گرفتگی گوش ، جرمگیری گوش توسط پزشک است. دومین علت گرفتگی گوش ناشی از تجمع مایع التهابی در گوش میانی است . باقی ماندن این مایع ، بیش از دو هفته در گوش میانی در یک شخص بالغ ، می تواند نشانه وجود عاملی فشاری مانند تومور باشد و حتما نیاز به پی گیری جدی تری دارد . پزشک فقط پس از بررسی کامل گوش و فضای حلق بینی می تواند وجود این تومور را تایید یا رد کند.بنابراین هرگز اینگرفتگی گوش را کوچک نشمرده و در تشخیص آن مسرانه با پزشک خود همکاری کنید .

گوش درد :

گوش درد در کودکان :

در اغلب موارد بعلت عفونت گوش میانی است ، و در اکثر موارد با درمان دارویی قابل کنترل است. در موارد کمی هم لازمست به کمک جراحی به خارج کردن ترشحات چرکی و غلیظ گوش اقدام شود . در کمتر از 10% موارد ، این جراحی ، تنها راه درمان است و تاخیر در کاربرد جراحی ، آسیبهای جدی و گاه غیر قابل برگشتی را در گوش میانی کودک ، به همراه خواهد داشت .

گوش درد در بالغین :

گوش درد در بالغین دو علت کاملا متفاوت از کودکان را شامل می شود.

1- یا گوش دچار عفونت شده که بسته به اینکه ، گوش خارجی دچار التهاب است یا گوش میانی درمان متفاوتی دارد.

2- اینکه گوش اصلا مشکل خاصی ندارد و منشا درد عفونت و پوسیدگی دندانها ، اشکالات مفصل فکی ، زخم های نواحی پایین حلق ، تومور حنجره ، مری و . . . . و بلاخره آرتروز مهره های گردنی است.

وزوز گوش :

شنیدن صدایی در گوش ، بدون وجود محرک صوتی در محیط وز وز نامیده می شود. علل وز وز از وجود یک جرم بسیار کوچک در مجرای گوش خارجی گرفته تا عفونت گوش میانی ، آسیب سلولهای حساسه گوش داخلی ، تومور عصب شنوایی ، تومور مغز ، کم رسیدن خون به سلولهای حساسه شنوایی وهسته ها یا قشر مغز ، فشار خون ، کم خونی ، گرفتگی عروق مغزی و ......می تواند متفاوت باشد. مصرف بعضی داروها مانند آسپرین نیز می تواند باعث وز وز گوش شود. در وز وز گوش باید در نظر داشت ، که فشارخون هم در ایجاد وهم در تشدید وز وز گوش موثر است .

کم شنوایی:

کم شنوایی ها را بطور کلی به 3 دسته تقسیم می کنند :

1- کم شنوایی حسی عصبی

2- کم شنوایی انتقالی

3- کم شنوایی آمیخته که مجموع کم شنوایی 1 و 2 است.

علل و علائم و عوارض کم شنوایی در یک بزرگسال و در یک کودک متفاوت است. شایعترین علت کم شنوایی بالغین عبارتند از:

الف - ناشی ازضعف عصب شنوایی است :

1- شایعترین نوع این کم شنوایی حسی عصبی به دلیل بالا رفتن سن بروز می کند و پیر گوشی نامیده می شود.

کم شنواییهای حسی عصبی ناشی از ضعف عصب شنوایی است که در سنین زیر 65 سال بنا به علل مختلف عارض می شود ، مانند کار کردن در محیط پر سرو صدا مثل کارخانه ها، مسگری ، آهنگری ، تراشکاری ، صافکاری اتومبیل و . . . .

کم شواییهای حسی عصبی ناشی از زمینه ارثی ، که گاه از روزهای اول تولد آغاز می شود و گاه پس از آن به آرامی آغاز می گردد.

درمان کم شنوایی حسی عصبی ، عبارتست از بکار گیری سمعک مناسب و توانبخشی شنوایی .

ب - کم شنواییهای انتقالی :

این کم شنوایی ناشی از عفونتهای تکرار شونده دوران کودکی است ،که آسیبهای جدی تری را به پرده گوش و استخوانچه های گوش میانی وارد کرده است.در اینجا بیمار یا از ترشح دائم و بد بوی گوش شکایت دارد یا از کم شنوایی گوش و یا هر دو مورد.

کم شنوایی کودکان :

آنچه معمول است ، این است که بندرت کودکی از کم شنیدن خود آگاه است و از آن شکایت می کند. بخصوص در سنین زیر 5 سالگی .این در حالیست که کم شنوایی در این دوران که دوران زبان آموزی است ، هر چند خفیف هم که باشد بر رشد و درک گفتار ، یادگیری و نیز رشد شناختی کودک تاثیر غیر قابل انکاری بجای می گذارد. در مطالعه ای که در ایالات متحده آمریکا صورت گرفته ، نشان داده شده است که 30% اختلال یادگیری در کودکان دبستانی ناشی از همین کم شنوایی های خفیف ناشناخته مانده در سنین زیر 5 سالگی است.

عوامل شناخته شده ای در نوزادان به عنوان عوامل تهدید کننده شنوایی است. توجه به این عوامل در نوزادان و پیگیری های متعدد در این گروه ضروری است.

شایعترین این عوامل عبارتند از :

1- وزن پایین موقع تولد یعنی ، وزن زیر 2500 گرم و بخصوص وزن زیر 1500 گرم

2- بالا بودن بیلروبین خون یا در واقع ابتلا به زردی یا یرقان

3- سابقه وجود کم شنوایی حسی عصبی در خانواده درجه اول یا درجات بعدی

4- هر علامت غیر طبیعی در صورت و جمجمه ، از جمله شکاف کام

5- تولد با علائم حیاتی پایین یا به اصطلاح آپگار پایین و نگهداری در انکوباتور

این عوامل چه در ارزیابی شنوایی و چه در ارزیابی رشد و تکامل کودک بسیار مهم تلقی شده و کودک را جزو گروه پر خطر قرار می دهد.

یکی از نشانه های کم شنوایی در کودکان تاخیر گفتار در کودک است.از دیگر نشانه های کم شنیدن در کودکان ، گرایش به صدای بلند است و معمولا یا صدای تلویزیون را بلند می کنند و یا علاقه مندند که خیلی نزدیک به تلویزیون نشسته و برنامه خود را تماشا کنند.

فقط مادران دقیق ، متوجه اینگونه کم شنیدن ها می شوند. و به پی گیری می پردازند. علت این کم شنیدنها دو چیز است :

1- یا ضعف عصب شنوایی است و از هر 1000 کودک تقریبا 16 نفراز این نوع کم شنوایی رنج می برند. این نوع کم شنوایی دیرتر شناخته می شود و اغلب به دلیل مشکلاتی که برای کودک بجای میگذارد مانند تاخیر در گفتار و یا بدی و نادرستی تولید کلمات و نیز اختلال در یادگیری است که توجه والدین را به وجود مشکلی در کودک خود جلب می کند. از هر 1000 کودک تقریبا 1 کودک دچار ضعف بسیار شدید عصب شنوایی است و نیاز به کاشت حلزون واقدامات بسیار جدی تری در زمینه توا نبخشی دارد. امروزه این کم شنوایی در نوزادان ، با آزمونهای غربالگری شنوایی در زایشگاهها بموقع تشخیص داده می شود.

2- کم شنوایی حسی عصبی تاخیری : در اینجا نوزاد با شنوایی طبیعی بدنیا آمده و در آزمون غربالگری شنوایی نوزادان هم ، قبول شده است . کم کم در 5 سال اول و گاه در سنین نوجوانی ، این کم شنوایی ناشی از ضعف عصب شنوایی آغاز می شود. این کم شنوایی ها به آرامی پیشرفت می کند ، بطوریکه کودک یا نوجوان و یا شخص بالغ معمولا نمی تواند شروع آنرا بیاد آورد . به همین دلیل است که توصیه می گردد

کودکان خود را هر 6 ماه یکبار تا دوسالگی مورد ارزیابی شنوایی قرار داده و از 2 تا 5 سالگی ، حداقل سالی یک بار مورد ویزیت متخصص گوش گلو بینی و ارزیابی شنوایی قرار دهید

کم شنوایی تاخیری در کودکان با عوامل تهدید کننده شنوایی است.ضروری است که کودکانی که با عوامل تهدید کننده شنوایی متولد شده اند ، زیر یکسالگی هر سه ماه یکبارمورد ارزیابی شنوایی قرار گیرند. احتمال بروز کم شنوایی در این کودکان تا 20 برابر کودکان عادی هم گزارش شده است.

4- عفونتهای تحت حاد گوش میانی که بسیار آرام و بی صدا رخ داده و پیشرفت می کند .

معمولا بدنبال یک سرما خوردگی ، گوش میانی دچار التهاب شده و ترشحات چرکی و التهابی آنرا پر می کند. با مصرف آنتی بیوتیک نادرست و ناکافی، گوش درد کودک برطرف شده ولی شنوایی اوکمتر شده و کمتر و بدتر از قبل می شنود. اگر گوش میانی به کمک درمان دارویی مناسب از این مایع پاک نشود ، راهی جز اقدام جراحی باقی نمی ماند. اگردرمان جراحی و خارج کردن این ترشحات به موقع صورت نگیرد ، چسبندگی در زنجیره استخوانچه ای و نازک شدن پرده گوش از عوارض غیر قابل برگشت آن خواهد بود که بدون شک کم شنوایی انتقالی با شدت خفیف تا متوسط را به همراه خواهد داشت.

یکی از ویژگی های این ترشحات در گوش میانی کودک ، این است که میزان شنوایی او ممکن است در دو روز متفاوت باشد . به همین دلیل به این نوع کم شنوایی ، کم شنوایی مواج هم می گویند . این تغییر سطح شنوایی ناشی از جابجا شدن مایع التهابی غلیظی است که در گوش میانی جابجا شده و انتقال صوت را تحت تاثیر قرار داده و به تبع آن سطح شنوایی را نیزتغییر می دهد .

در اینجا نیز فقط مادران دقیق و هوشیار به کم شنیدن کودک خود مشکوک می شوند و به پزشک متخصص گوش گلو بینی مراجعه می کنند ولی متاسفانه اغلب مادران ، آنرا به بازیگوشی کودک خود نسبت داده و مراجعه و تشخیص بموقع صورت نمی گیرد.

بسیاری از این کودکان ، در سنین مدرسه از اختلال یادگیری رنج می برند و اغلب با افت تحصیلی نیز روبرو هستند.

درمان کم شنوایی ناشی از عفونت گوش میانی :

درمان رایج این کم شنوایی ، درمان دارویی مناسب و به مدت کافی است. همچنین لازمست عوامل مساعد کننده عفونت گوش میانی مانند لوزه سوم بزرگ و یا لوزه سوم عفونی نیز به کمک جراحی حذف شوند. از عوامل مساعد کننده مهم دیگر شکاف کام است . این شکاف کام چه آشکار باشد و چه زیرمخاطی و چه از نوع شکاف کام نهفته ، می تواند باعث بروز عفونت گوش میانی شود.در مواردیکه مایع التهابی گوش میانی جذب نشود ، راهی جز خارج کردن این ترشحات به کمک جراحی نیست. در این روش علاوه بر خارج کردن این ترشحات ، لوله تهویه ای در گوش قرار می دهند تا هواگیری گوش تسهیل شود. این لوله پس از چند ماه خود بخود دفع می گردد.

لوله تهویه در گوش میانی

گوش میانی با عوارض ناشی از عدم درمان مناسب و بموقع.

تصویر نشان میدهد ، گوش دچار پارگی پرده و چسبندگی استخوانچه های گوش میانی است.